Z przeprowadzanych badań w grupie – Seminarium InterMind, w ramach międzynarodowej i międzyuczelnianej współpracy – w oparciu o gromadzone dane w trzech wersjach dotyczących Mind-perception, Mind-reading, Intentional Stance, z wykorzystaniem strategii opracowanej przez Heather M. Gray et al., skierowanej na „Dimensions of Mind Perception”; dalej strategii K. Weisman et al.; skierowanej na „people’s conceptions of mental life”, oraz strategii A. Gut et al. skierowanej na Mind and Soul Differentiation, widzimy mapę myślenia o sztucznej inteligencji ucieleśnionej w postaci homoidalnych robotów.
Widzimy nie tylko, że Robotom odmawia się określonych typów doświadczeń, czyli bycia podmiotem odczuwającym np. ból czy głód, ale jednocześnie – czego nie było widać wcześniej – że w sferze Agency rysuje się dość ważny podział na sprawstwo kognitywne (np. procesy pamięciowe czy decyzyjne) i sprawstwo podmiotowe (zbierające nie tyle procesy, ile aktywności wchodzenia w relacje z innymi podmiotami oraz relacje odnoszenia się do samego siebie). Widzimy na horyzoncie nowy wymiar w myśleniu o podmiotach różnego typu, który wykracza poza myślenie w kategoriach dwóch wymiarów: Experience and Agency, co wprowadził do dyskursu Gray et al.
Z naszych badań wstępnie widzimy, że rysują się dwa niezależne wymiary już w domenie Agency i, co ważne, istotnie odmiennie przypisywane robotom. O ile dystrybucja sprawstwa kognitywnego dla ludzi i robotów jest podobna, a nierzadko silniej przypisywana nawet robotom, o tyle sprawstwo podmiotowe jest przypisywane prawie wyłącznie istotom ludzkim. Wydaje się, że tak, jak pokazywaliśmy już w tekście złożonym (P. Fortuna; A. Gut, Z. Wróblewski), że dyskurs na temat moralnego statusu homoidalnych robotów, wyprowadza nas poza Mind-perception i uruchamia w nas wymiar Soul-perception, tak też widzimy, że nasz sposób myślenia, nasza tzw. potoczna mapa mentalna służąca do kategoryzacji różnych agensów, w tym także, tych sztucznych, jest bardziej złożona i wielowymiarowa niż dotąd myślano – szczególnie w sferze Agency. Może ostatecznie zamiast myślenia w dwóch wymiarach, trzeba będzie przyjąć trzy odrębne wymiary.
Co ważne gromadzimy dane w różnych kontekstach kulturowych, etnicznych, religijnych i językowych, a także w formule różnych narzędzi badawczych – kontrolujemy wiele zmiennych. Wkrótce będziemy to dyskutować w gronie współpracowników, UMK, KUL, UW oraz z profesorem José Bermúdezem z Texas A&M University, w ramach naszych cyklicznych Inter-Mind seminariów. Zapraszam do śledzenia naszych wyników
Prof. Arkadiusz Gut