W czasopiśmie Journal of Cognition and Culture ukazał się nasz nowy artykułu napisany we współpracy międzynarodowej (m.in. z City University of New York), pt. Folk Beliefs about Soul and Mind: Cross-Cultural Comparison of Folk Intuitions about the Ontology of the Person (A. Gut; A. Lambert; O. Gorbaniuk; R. Mirski). W artykule, w oparciu o badania empiryczne przeprowadzone w Polsce i Chinach pokazujemy dwa systemy myślenia o pojęciach mentalnych i widzimy np., że w kulturze Zachodu (jak to jest uwidaczniane w danych z Polski) mamy tendencje do operowania wyraźnie modelem trójkowym dusza-umysł-ciało, i – co jest tutaj specyficzne – odróżniania duszy i umysłu jako dwóch odrębnych władz wykonawczych wraz z odmiennymi charakterystykami ontologicznymi oraz czasowymi dotyczącymi początku i kresu istnienia.
Umysł – dusza – ciało
W przypadku kultury Wschodu (co uwidaczniają badania z Chin) w ramach holistycznego myślenia ujawnia się raczej styl myślenia w kategoriach dwupodziału umysł/dusza – ciało, który jest podziałem mniej ontologicznym, a bardziej funkcjonalnym. Widzimy dzięki naszym badaniom, że myślenie o sferze mentalnej i duchowej w kulturze zachodniej ma charakter substancjalny. Kategoryzujemy świat mentalny/duchowy na sposób obiektów, substancji lub władz z którymi dopiero wtórnie wiążemy określone funkcje czy to poznawcze czy emocjonalne. W myśleniu właściwym dla Chin, widzimy raczej model, w którym pierwszej kolejności opisuje się świat mentalny funkcjonalnie, jako zespoły funkcji lub sił – często siebie przenikających – niż jako rodzaje władz czy substancji. Te tendencje z kolei, dalej istotnie rzutują na myślenie o życiu po śmierci czy też na sposób i siłę odróżniania sfery kognitywnej od sfery emocjonalnej.
Eutanazja i klonowanie
W kolejnym tekście, który jest w przygotowaniu pokazujemy również, jak te ustalenia kształtują nasze myślenie o kluczowych kwestiach etycznych dotyczących eutanazji czy klonowania. W krótce zaprezentujemy także dane z wielu innych krajów, które już zebraliśmy lub są jeszcze zbierane. Dzięki tym międzykulturowym badaniom jesteśmy w stanie rzucić nowe światło i pogłębić naszą wiedzę psychologiczną i filozoficzną na temat centralnych pojęć mentalnych i zrozumieć nasz kulturowy habitus, w którym wzrastamy i żyjemy, osadzając w nim centralne dla naszego życia kwestie dotyczące emocji, władz poznawczych, ale także śmierci czy poczęcia. Co więcej, jak pokazują to nasze badania ten Habitus Kulturowy scentrowany wokół kategorii mentalnych istotnie mediuje z kwestiami etycznymi oraz jest powiązany lub mówiąc potocznie nasycany typami naszej religijności.
https://brill.com/view/journals/jocc/21/3-4/article-p346_8.xml